«Ήταν κάτι πολύ εφικτό, γιατί ο Οικισμός είχε μόνο 35 σπίτια» δηλώνει στον «Σ» ο εμπνευστής της ιδέας αρχιτέκτονας Ηλίας Καματερός.
Οι προσπάθειές του ξεκίνησαν αρκετά χρόνια αργότερα και συγκεκριμένα το 2000. Η πρώτη σκέψη, να βρεθούν οι ιδιοκτήτες των σπιτιών για να γίνει «κάτι σαν συνεταιρισμός», να φτιαχτούν τα σπίτια, κάποιος να τα διαχειρίζεται και να γίνονται διάφορα, όπως λ.χ. συναντήσεις παλιών κατοίκων, χώρος διαμονής για τους κληρονόμους οι περισσότεροι από τους οποίους είναι στο εξωτερικό, δεν προχώρησε. Γάγγραινα η γραφειοκρατία για να χαρακτηριστεί ο Οικισμός διατηρητέος!!! Μάλιστα, μία σχετική εργασία της Αρχαιολογίας βρίσκεται στα συρτάρια της, «γιατί, δεν ενδιαφέρθηκαν οι τότε οι δήμαρχοι να την προχωρήσουν».
Η θέλησή του να «κάνει κάτι», να υλοποιήσει την «ιδέα», τον οδήγησε στην αγορά στην αρχή ενός σπιτιού και στη συνέχεια άλλων δύο. Η τύχη ήταν μαζί του, γιατί οι κληρονόμοι ήταν λίγοι και έτσι η διαδικασία της αγοραπωλησίας προχώρησε ευκολότερα.
Οι εργασίες ξεκίνησαν περίπου το 2005 και σήμερα, το μεν παραδοσιακό «καφενεδάκι» είναι έτοιμο, το δε μικρό Μουσείο (στο οποίο θα εκτίθενται παλιά αντικείμενα, θα προβάλλεται φιλμάκι με τη ζωή στο χωριό, ακόμα και τρισδιάστατη αναπαράσταση της πρότερης κατάστασης των οικιών και του τρόπου διάσωσής τους) ολοκληρώνεται οσονούπω. «Στόχος είναι, το Μουσείο να γίνει και βάση για έρευνα, δηλαδή, να ερευνηθεί και να καταγραφεί η ιστορία του χωριού, των ανθρώπων και να αναδειχθεί…» σημειώνει ο κ. Καματερός και προσθέτει: «Αφού πλέον βρισκόμαστε εδώ, θα έχουμε έννοια να μην καταστρέφονται άλλο τα κτίσματα, δηλαδή, ακόμα και ξένα που είναι, θα προσπαθούμε να προλαβαίνουμε καταστροφές, γιατί τα τελευταία χρόνια η φθορά μεγαλώνει πάρα πολύ». Μάλιστα, όπως μας είπε, κάποιοι έχουν αφαιρέσει πρέκια από πόρτες και παραστάδες για να φτιάξουν τζάκια (!!!), με αποτέλεσμα η καταστροφή να προχωρά με γρηγορότερους ρυθμούς.
Μεγάλη σημασία έχει ότι, την όλη λειτουργία ανέλαβαν νέοι άνθρωποι και έχουν ξεκινήσει προσπάθεια καθαρισμού μικρών δρόμων, αλλά και το ξεχορτάριασμα «μικρών καταπληκτικών κτισμάτων, τα οποία είναι χαμένα μέσα στα ξερά χόρτα».
Απαντώντας στην ερώτησή μας, εάν το δικό του εγχείρημα λειτουργήσει και ως προπομπός έμπνευσης για άλλους ιδιοκτήτες, είπε: «Εμείς, αυτή τη φιλοδοξία είχαμε, όχι μόνο για εδώ, αλλά γενικότερα για όλο το νησί, σαν μία εναλλακτική πρόταση, έναν άλλο τρόπο ανάπτυξης. Αυτό που κάναμε, παρόλο που είναι μικρό, είναι συμβολικά ένα παράδειγμα ενός άλλου τρόπου ανάπτυξης».
Προχωρώντας ακόμα παραπέρα, δεν δίστασε να καυτηριάσει το γεγονός πως «δίνονται δεκάδες εκατομμύριων επιδοτήσεις σε ξενοδόχους, ενώ θα μπορούσαν αυτά τα χρήματα να διατεθούν για να σωθεί ολόκληρος ο Οικισμός, και σε παρόμοιες παρεμβάσεις όπως ανάδειξη του ορεινού όγκου και διαδρομών, με σημαντικά μνημεία, νερόμυλους, ελαιοτριβεία, λουτρά, καμίνια, βυζαντινές εκκλησίες, κ.α.… ». Σαν παράδειγμα, αναφέρθηκε σε ξενοδόχο που πήρε δεκάδες ευρώ επιδότηση «για να καταστρέψει το δάσος των κέδρων και τους αμμόλοφους στην Κέφαλο», για να καταλήξει λέγοντας: «Στρεβλή ανάπτυξη είναι η επιδότηση καινούργιων κλινών, ενώ δεν καλύπτονται οι ήδη υπάρχουσες. Αυτός ο γιγαντισμός μας αναγκάζει να θέλουμε μεγαλύτερους βιολογικούς, μεγαλύτερα αεροδρόμια, λιμάνια, δρόμους… Και όλα αυτά τα πληρώνουμε εμείς για να κερδοσκοπούν τα πρακτορεία».
Η άλλη άποψη αρχιτεκτονικής παρέμβασης
Το εγχείρημα του Ηλία Καματερού στις Χαϊχούτες, δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ούτε αναπαλαίωση, ούτε αναστήλωση. Είναι κάτι διαφορετικό, άλλη πρόταση. «Το κάθε κέλυφος, το κάθε κτισματάκι, θέλει τη δική του αντιμετώπιση, ανάλογα με την κατάσταση που βρίσκεται. Πάντα όμως, έχοντας σαν βασική αρχή και στόχο, τη διάσωση, τη διατήρηση και την ανάδειξή του μέσα από την επανάχρηση» σημειώνει. Βλέποντας κανείς τα κτίσματα, αντιλαμβάνεται αμέσως τι εννοεί ο κ. Καματερός. Δηλαδή, πού εντοπίστηκε η φθορά, πού σταμάτησε και κυρίως, με ποιόν τρόπο σταμάτησε, χωρίς να μπει τροχοπέδη το χάσιμο χώρου.
Όλα αυτά στηρίζονται σε μελέτες και προτάσεις όπως:
1.Την διπλωματική εργασία της Μαρίας Καματερού (αρχιτέκτονας) για τους Χαϊχούτες και
2.Την πρόταση ομάδας νέων αρχιτεκτόνων από Ελλάδα και Τουρκία που έγινε στα εργαστήρια του συμποσίου Ελληνοτουρκικής συνεργασίας αρχιτεκτόνων πριν από 2 χρόνια στο νησί μας με την στήριξη του ΤΕΕ Δωδ/σου. Στην τελική διαμόρφωση συμμετείχε και ο διακοσμητής Γιάννης Καματερός.
Όλες οι εργασίες έγιναν με τα χέρια, χωρίς χρήση μηχανημάτων (μπετονιέρες κ.λ.π.) και με οικολογικά υλικά «χωρίς να πέσει κάτω ούτε μία πέτρα από το παλιό κτίσμα». Χρησιμοποιήθηκαν πέτρα, ξύλο και λάσπη από τσιμέντο, άμμο και υδροχρώματα. Ακόμα και βράχια που υπήρχαν μέσα στα κτίσματα, δεν ξηλώθηκαν, αλλά αξιοποιήθηκαν με τέτοιο τρόπο ώστε να δέσουν λειτουργικά με τη χρήση του κτίσματος.
Πρότυπο οικολογικής διαχείρισης
Οι καθημερινές ανάγκες για φως, νερό και αποχέτευση, καλύπτονται με φωτοβολταϊκά και μικρές ανεμογεννήτριες, με δεξαμενή που γεμίζει με βρόχινο νερό και καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος των αναγκών και με έναν μικρό βιολογικό καθαρισμό. Όσο για την επιπλέον φύτευση, μιας και η περιοχή είναι κατάφυτη, επιλέχθηκαν αρωματικά βότανα, δάφνες κ.α. (που δεν τρώνε τα κατσίκια που βόσκουν ανεξέλεγκτα στην περιοχή…).
ΠΗΓΗ: ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ "ΣΤΑΘΜΟΣ"